Encoder Nedir ? Kullanım alanları ve Çeşitleri nelerdir ?
Encoderlar yani sinyal üreticiler, bağlı olduğu şaftın hareketine karşılık, sayısal (dijital) bir elektrik sinyali üreten elektromekanik bir cihazdır.
Encoderlar çalışma şekillerine; Dönel olarak çalışan Şaft Encoderlar ve Doğrusal olarak çalışan Lineer Encoderlar olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Testere Dişli bir kol yada ölçü tekerleği gibi uygun bir mekanik dönüştürme cihazı ile birlikte kullanıldığı zaman; Şaft Encoderlar,
Açısal yer değiştirme,
Lineer ve dairesel hareket,
Dönüş hızı,
İvme,
gibi büyüklükleri ölçmek için kullanılabilir.
Çıkış tiplerine görede ikiye ayrılırlar:
Mutlak Tip (Absolute) Encoderler
Bu Encoderlar, her pozisyonlarında farklı sayılardaki bitlerden oluşan dijital bit dizileri şeklinde birbirine benzemeyen çıkışlar üreterek, gerçek pozisyonlarını tam olarak gösterirler. Enerjisi kesilse bile mevcut durumunu korur.
Artımsal Tip (Incremental) Encoderler
Bu Encoderler, her pozisyonda benzer çıkış sinyalleri (Kare Dalga) üretirler. Bu sinyaller hız ölçümü (bir Takometre ile birlikte) yada sayma işlemi için (bir Sayıcı ile birlikte) kullanılabilirler.
Bu tip encoderlar abolute encoderlardan farklı olarak enerjilendikleri anda bulundukları yeri 0 kabul eder ve bunun üstüne işlem yapar.
Ve Absolute Encoderlar, Incremental Encoderlara göre daha pahalıdır.
512 / 1024 / 1048 / 4096 pals ve üstü encoderlar mevcuttur. Bu palsler encoder ‘ın 1 tam tur attığında üreteceği pals sayısıdır. Tabiki 4096 palsli bir encoder daha hassastır. Çünkü nokta aralıkları daha azdır.
Örneğin bir motor ‘a bağlı encoder ‘ın pozisyonuna göre motorun kontrolünü sağlayabiliriz, hangi posizyonda olduğuna göre feedback alıp işlemlerimizi ona göre düzenleyebiliriz.
Bundan başka, Encoderlar aşağıdaki gibi birçok uygulamada kullanılabilmektedir;
Endüstriyel kontrol işlemleri,
Endüstriyel robotlar,
Tezgahlarda,
Ölçme gereçleri,
Çiziciler(plotters) ve bölücüler(dividers),
Levha İşleme makineleri,
Ölçekler ve balanslar,
Antenler ve teleskoplar,
Cam, mermer, çimento, tahta vb işleme makineleri,
Tekstil, deri işleme makineleri,
Vinç, kö prü vinci, presleme makineleri,
Baskı ve paketleme makineleri,
Medikal Cihazlar,
Kapı Kontrol Cihazları.
Aşağıdaki resimde Artımsal (Incremental) Tip Şaft Encoder Uygulamalarına birkaç örnek göstermektedir.
1. Düz bir testere dişli kol üzerinde hareket eden, yuvarlak dişliye bağlanarak
dairesel bir hareketin doğrusal harekete çevrimi.
2. -suz dişli, kaymalı yataklara bağlanarak, döner hareketin doğrusal
harekete çevrimi,
3. Ölçü Tekerleğine (Çevre Ölçüsü Belirlenmiş Bir Tekerlek) bağlanarak Boy Ölçümü.
4. Elektrik Motorlarının arkasına monte edilerek hız, yön ve Pozisyon Kontrolü,
5. Bir döner tablaya bağlanarak, direkt aç ısal hareket bilgisi elde edilmesi
6. Tartı Makinelerine Direkt olarak bağlan ıp,elektronik olarak ağ ırlık ölçümü.
7. Bir Türbine baðlanarak,Debi ölçümü,
gibi uygulamalarda kullanılabilir..
Encoderlar çalışma şekillerine; Dönel olarak çalışan Şaft Encoderlar ve Doğrusal olarak çalışan Lineer Encoderlar olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Testere Dişli bir kol yada ölçü tekerleği gibi uygun bir mekanik dönüştürme cihazı ile birlikte kullanıldığı zaman; Şaft Encoderlar,
Açısal yer değiştirme,
Lineer ve dairesel hareket,
Dönüş hızı,
İvme,
gibi büyüklükleri ölçmek için kullanılabilir.
Çıkış tiplerine görede ikiye ayrılırlar:
Mutlak Tip (Absolute) Encoderler
Bu Encoderlar, her pozisyonlarında farklı sayılardaki bitlerden oluşan dijital bit dizileri şeklinde birbirine benzemeyen çıkışlar üreterek, gerçek pozisyonlarını tam olarak gösterirler. Enerjisi kesilse bile mevcut durumunu korur.
Artımsal Tip (Incremental) Encoderler
Bu Encoderler, her pozisyonda benzer çıkış sinyalleri (Kare Dalga) üretirler. Bu sinyaller hız ölçümü (bir Takometre ile birlikte) yada sayma işlemi için (bir Sayıcı ile birlikte) kullanılabilirler.
Bu tip encoderlar abolute encoderlardan farklı olarak enerjilendikleri anda bulundukları yeri 0 kabul eder ve bunun üstüne işlem yapar.
Ve Absolute Encoderlar, Incremental Encoderlara göre daha pahalıdır.
512 / 1024 / 1048 / 4096 pals ve üstü encoderlar mevcuttur. Bu palsler encoder ‘ın 1 tam tur attığında üreteceği pals sayısıdır. Tabiki 4096 palsli bir encoder daha hassastır. Çünkü nokta aralıkları daha azdır.
Örneğin bir motor ‘a bağlı encoder ‘ın pozisyonuna göre motorun kontrolünü sağlayabiliriz, hangi posizyonda olduğuna göre feedback alıp işlemlerimizi ona göre düzenleyebiliriz.
Bundan başka, Encoderlar aşağıdaki gibi birçok uygulamada kullanılabilmektedir;
Endüstriyel kontrol işlemleri,
Endüstriyel robotlar,
Tezgahlarda,
Ölçme gereçleri,
Çiziciler(plotters) ve bölücüler(dividers),
Levha İşleme makineleri,
Ölçekler ve balanslar,
Antenler ve teleskoplar,
Cam, mermer, çimento, tahta vb işleme makineleri,
Tekstil, deri işleme makineleri,
Vinç, kö prü vinci, presleme makineleri,
Baskı ve paketleme makineleri,
Medikal Cihazlar,
Kapı Kontrol Cihazları.
Aşağıdaki resimde Artımsal (Incremental) Tip Şaft Encoder Uygulamalarına birkaç örnek göstermektedir.
1. Düz bir testere dişli kol üzerinde hareket eden, yuvarlak dişliye bağlanarak
dairesel bir hareketin doğrusal harekete çevrimi.
2. -suz dişli, kaymalı yataklara bağlanarak, döner hareketin doğrusal
harekete çevrimi,
3. Ölçü Tekerleğine (Çevre Ölçüsü Belirlenmiş Bir Tekerlek) bağlanarak Boy Ölçümü.
4. Elektrik Motorlarının arkasına monte edilerek hız, yön ve Pozisyon Kontrolü,
5. Bir döner tablaya bağlanarak, direkt aç ısal hareket bilgisi elde edilmesi
6. Tartı Makinelerine Direkt olarak bağlan ıp,elektronik olarak ağ ırlık ölçümü.
7. Bir Türbine baðlanarak,Debi ölçümü,
gibi uygulamalarda kullanılabilir..